بخشی از مدل های هوانوردی است که شامل هواپیماهایی بدون کنترل خارجی میباشد. پرواز آزاد شکل اصلی مدل‌سازی هوایی سرگرمی است، با هدف رقابتی که به طور مداوم طولانی‌ترین مدت پرواز را در چندین دور مسابقه، در پارامترهای کلاس مختلف به دست آورد.

ماهیت پرواز آزاد این است که هواپیما نیازی به کنترل خارجی نداشته باشد، به عنوان مثال از طریق رادیو. هواپیماهایی از این نوع بیش از دو قرن است که پرواز می کنند. آنها طوری طراحی شده اند که ذاتاً در پرواز پایدار باشند. اگر توسط وزش باد یا جریان حرارتی مزاحم شوند، به طور خودکار به پرواز پایدار باز می گردند. پایداری آنها با ترکیبی از طراحی وساخت بدست می آید.

هواپیماهای پرواز آزاد بسیار آهسته‌تر از هواپیماهای رادیویی با موتور پیشرانه پرواز می‌کنند بیشتر آنها با سرعت کمی بیشتر از راه رفتن سر می خورند و تعداد کمی بیش از ۵۰۰ گرم وزن دارند.معمولاً تنها هدف مسابقات پرواز آزاد مدت زمان پرواز است و یکی از جذابیت ها و چالش های این ورزش طراحی کارآمدترین هواپیما در محدوده های مختلف مسابقات بر روی پارامترهایی مانند حداقل وزن، حداکثر مساحت بال و قدرت حرکتی است.

هنگامی که هواپیماها به صورت رقابتی در مسابقات پرواز میکند، هدف معمول حداکثر مدت پرواز است. در مورد مدل‌هایی که در خارج از سالن پرواز می‌کنند، مدل‌ساز تلاش می‌کند تا مدل را به سطح بالاتری در هوا، پرتاب کند. این مدل‌های پرواز آزاد در فضای باز معمولا برای دو حالت پرواز بسیار متفاوت طراحی می‌شوند: بالا رفتن سریع با نیروی الکتریکی یا موتورکشی، وبا  سر خوردن آهسته در حین چرخش با حداقل میزان سقوط. بخش عمده ای از چالش در طراحی و پرواز این مدل ها حفظ پایداری آیرودینامیکی در هر دو حالت و ایجاد یک انتقال صاف و بالانس بین آنهاست. مدل های مدرن از تایمرهای مکانیکی یا الکترونیکی برای جابجایی سطوح کنترلی در زمان های از پیش تعیین شده استفاده می کنند. تشخیص انرژی که برای پرتاب به آن وارد می‌شود ضروری است.

این مسابقات معمولاً شامل حداکثر هفت دور در طول روز می‌شود، که هر یک به حداکثر زمان پرواز می‌رسند.. مکان یابی و بازیابی هواپیما برای پروازهای بعدی بخش مهمی از پرواز آزاد است. بسیاری از هواپیماها چراغ‌های مکان رادیویی را حمل می‌کنند و در هنگام  پروازها از GPS، دوربین‌های دوچشمی، قطب‌نما و گیرنده ردیابی رادیویی حساس جهت کمک به آنها استفاده می‌کنند. بسته به قدرت باد، پرواز و بازیابی یک روز ممکن است شامل ۲۰ مایل (۳۲ کیلومتر) یا بیشتر با پای پیاده یا دوچرخه باشد.

مدل‌هایی که در داخل سالن پرواز می‌کنند به جریان هوای در حال افزایش بستگی ندارند، اما باید برای حداکثر بازده پرواز طراحی شوند، زیرا انرژی محدودی در لاستیک (کش)یا منبع برق ذخیره می‌شود.

در هر دسته رقابتها ، کلاس های مختلفی وجود دارد. به طور معمول، یک کلاس قهرمانی جهانی Fédération Aéronautique Internationale (FAI)، یک کلاس به اصطلاح مینی، یک کلاس آزاد، و احتمالاً هر تعداد کلاس ملی یا غیر رسمی وجود دارد که ممکن است مسابقات منطقه ای یا ملی برای آن برگزار شود. در کدهای طبقه‌بندی مسابقات مشخص‌شده توسط FAI، ذر بخش مدل‌سازی پرواز آزاد، کد عمومی F1 را دریافت می‌کند، که در آن «F» به طور کلی مخفف هواپیمای مدل پرواز است و «۱» به‌طور خاص برای مدل‌های پرواز آزاد است.

هواپیمای موتورکشی:

این هواپیما ساده ترین و ارزان قیمت ترین نوع هواپیماهای مدل در میان تمامی انواع آن ها می باشد. از آنجایی که شخص هیچ گونه کنترلی بر روی این هواپیماها ندارد اصطلاحا به آن پرواز آزاد می گویند. انرژی مورد نیاز برای به چرخش درآوردن ملخ این نوع هواپیماها توسط یک یا چند حلقه کش ساده تامین می گردد. نحوه عملکرد این هواپیما به این صورت می باشد که یک سر حلقه کش ذکر شده در قسمت دماغه به ملخ بسته شده و سر دیگر آن در بخش دم به گیره ای  با نام Dowel وصل می گردد.

شخص با چرخاندن ملخ هواپیما در جهت عقربه های ساعت موجب تاباندن کش می گردد و انرژی پتانسیل در کش ذخیره می گردد و پس از رها کردن ملخ کش شروع به باز شدن کرده و همزمان ملخ را در جهت خلاف عقربه های ساعت می چرخاند در همین حین شخص هواپیما را پرتاب کرده و هواپیما برای چند ده ثانیه به صورت آزاد پرواز می نماید. البته می توان با اندکی تغییر در طراحی هواپیما موجب گردش هواپیما شد و اندکی آن را تحت کنترل داشت. هواپیماهای کشی را می توان از جنس چوب بالسا، فوم و پلاستیک ساخت.

لذت ساخت و پرواز هواپیمای مدل کشی بر همگان ثابت شده است. هواپیمای کشی نوعی هواپیمای مدل بوده که از نیروی کش جهت چرخاندن ملخ خود بهره می برد و پرواز می کند. این هواپیماها از نوع پرواز آزاد (Free flight) بوده و پس از پرتاب آن توسط فرد هیچ گونه دخالتی در کنترل و یا پرواز آن ندارد. ساخت این پرنده های ساده و کوچک بسیار لذت بخش بوده و برای مقدمه ورود به ساخت هواپیمای رادیو کنترل ضروری می باشد. این پرنده ها برای رده سنی زیر ۱۲ سال نیز بسیار مناسب می باشد زیرا فرآیند ساخت آن آسان است. زمان پرواز این پرنده ها بسته به کیفیت ساخت، نحوه پرتاب و شرایط جوی زمین پرواز متفاوت می باشد. به طور متوسط زمان پرواز هواپیماهای کشی می تواند از ۱۰ ثانیه الی ۲ دقیقه متغیر باشد. اگر این پرنده ها درست ساخته شوند تا زمانی که در کش انرژی وجود داشته باشد قادر به پرواز هستند.

ساخت هواپیمای مدل با موتور کشی:

ساخت یک هواپیمای مدل با موتور کشی می تواند برای همه تجربه ای لذت بخش باشد. این هواپیمای کوچک می تواند از جنس های مختلفی چون چوب بالسا و یا فوم ساخته شوند. برای ورود به دنیای ساخت هواپیمای کنترل از راه دور می توانید با یک مدل کشی ساده آغاز کنید. ساخت یک هواپیمای مدل کشی بسیار ساده تر و کم هزینه تر از یک مدل رادیو کنترل می باشد. این هواپیماهای آزاد پرواز در ابعاد و سایز های مختلف و مداومت پروازی متفاوتی ساخته می شوند.

کارگاه آموزشی ویژه دانش‌آموزان:

حضوری: دانش‌آموزان در کارگاه‌های آموزشی به‌صورت حضوری در محل مدرسه و یا پژوهش سراهای دانش‌آموزی با رعایت دستورالعمل وزارت بهداشت و رعایت فاصله اجتماعی زیر نظر مربیان مورد تأیید جمپا شرکت می‌نمایند.

غیرحضوری: دانش‌آموزان در کارگاه‌های آموزشی به‌صورت غیرحضوری به‌صورت آنلاین از طریق پنل عضویت خود و یا با دریافت فایل pdf فیلم راهنمای ساخت و پرواز نسبت به آموزش و با پشتیبانی آنلاین ثبت‌نام و در مسابقه شرکت می‌نمایند.

محل پرواز هواپیمای های پروازآزاد در سالن ورزشی و یا فضای باز می‌باشد و بیشترین زمان پروازی در سامانه آنلاین ثبت گردد .

هواپیمای مدل یکی از رشته‌های هوانوردی و ورزشی بوده که تلفیق کار عملی و تئوری در کنار کار علمی از مهم‌ترین بخش‌های این حوزه می‌باشد و هواپیمای مدل موتور کشی جزء یکی از گروه‌های پروازآزاد می‌باشد که دانش‌آموز بدون کنترل و با تنظیم فرامین هواپیما باید بتواند رکورد زمانی پرواز را در فضای بسته و باز ثبت نماید.

• شرایط شرکت‌کنندگان: تمام دانش‌آموزان دوره های ابتدایی و دوره های متوسطه می‌توانند از طریق پنل کاربری خود در سامه و طبق زمان‌بندی مشخص‌شده نسبت به ثبت‌نام اقدام نمایند.
• آزمون:به‌صورت شفاهی و کتبی از منبع کتاب هواپیمای مدل جمپا (امتیاز ارزیابی ۳۰)